ถ้าใครได้ไปเที่ยวแพร่ เห็นทีจะต้องแวะมา วัดพระธาตุสุโทนมงคลคีรีสามัคคีธรรม หรือ วัดพระธาตุสุโทน วัดสวยในไทย กันสักครั้ง เพราะที่นี่เป็นแหล่งรวมศิลปกรรมล้านนาประยุกต์ที่สวยงามมากที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศไทยค่ะ ทั้งภาพจิตรกรรมบนฝาผนังระเบียงคตซึ่งเป็นเรื่องราวของชาดกพื้นบ้าน และภาพพุทธประวัติ และในบริเวณวัดยังมีเจดีย์ทรงล้านนากว่า 30 องค์อีกด้วย
วัดพระธาตุสุโทนมงคลคีรี เป็นวัดที่สวยงามตามลักษณะของสถาปัตยกรรมล้านนาแบบผสมผสาน ที่หลวงพ่อมนตรี หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า ครูบาน้อย เจ้าอาวาสวัด ได้จำลองรูปแบบมาจากวัดสำคัญๆของภาคเหนือ และจากประเทศอื่นได้แก่ พม่า จีน และลาว โดยเลือกเอาจุดเด่น ของแต่ละแห่งมารวบรวมไว้ที่วัดนี้ เป็นการผสมผสานที่ลงตัว ทำให้มีลักษณะต่างจากวัดทั่วไป นอกจากจะนำเอาสุดยอดงานด้านพุทธศิลป์ ของล้านนา ที่มีชื่อเสียงมารวมกันไว้ที่เดียวแล้ว ยังระดมช่างฝีมือชั้นยอดที่เรียกว่า”สล่า”ของภาคเหนือมาร่วมกันก่อสร้างจนแล้วเสร็จ โดยมีหลวงพ่อมนตรีควบคุม ออกแบบ และลงมือก่อสร้างด้วยตัวเองในส่วนที่เป็นงานชิ้นสำคัญๆบ่อยครั้งที่มีผู้พบเห็นหลวงพ่อกำลังทำงาน บนนั่งร้านหลังคาโบสถ์ หรือกำลังปั้นโครงพระพุทธรูปก่อนที่จะให้ช่างฝีมือดำเนินการต่อ ความสามารถในงานพุทธศิลป์ ได้รับการ กล่าวขานจากผู้พบเห็นเป็นอันมาก แม้แต่เจ้าหน้าที่จากกรมศิลปากรก็เคยมาเห็น และต่างทึ่งในฝีมือเป็นอันมาก โดยเฉพาะการเขียน ลวดลายต่างๆ ไม่มีต้นแบบ ไม่มีแบบร่าง เมื่อจรดดินสอบนกระดาษก็วาดลายได้ทันที ต่างกับหลักการร่างลายไทยโดยทั่วๆไป
วัดพระธาตุสุโทน ตั้งอยู่ห่างจากแยกเด่นชัยประมาณ 5 กิโลเมตร ซึ่งเป็นวัดบนเนินของ ดอยม่อนโทน ตั้งอยู่ใกล้ๆ กับค่ายทหาร ม.พันสิบสองหรือค่ายพญาไชยบูรณ์ อยู่ริมถนนหมายเลข 101 (เด่นชัย-ลำปาง) ค่ะ ทันทีที่มาถึงก็จะเห็นพระพุทธไสยาสน์ สวยงามตระการตาอยู่ไกลๆ
สิ่งที่น่าสนใจภายในวัด
ศาลาพิพิธภัณฑ์ สร้างด้วยไม้สักทองทั้งหลังรูปทรงล้านนา ภายในจัดแสดงโบราณวัตถุมีค่าของหัวเมืองฝ่ายเหนือไว้มากมาย เช่นพระพุทธรูปต่างๆ เครื่องเขิน เครื่องดนตรีล้านนา อาวุธโบราณ รูปภาพเจ้านายฝ่ายเหนือ และภาพเหตุการณ์ในอดีตต่างๆ
ใครที่ชื่นชอบศิลปะแบบล้านนาล่ะก็ต้องแวะมาชม เพราะที่นี่คือศิลปกรรมล้านนาพุทธศิลป์ที่ผสมผสานกันอย่างลงตัวงดงาม เช่น พระเจ้าเก้าตื้อจำลองจากวัดสวนดอก พระพุทธไสยาส และพระพุทธรูปทรงเครื่อง พุทธศิลป์แบบพม่า อุโบสถศิลปะแบบล้านนา เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีการจัดดแสดงเครื่องใช้ อาวุธของนักรบโบราณ รวมทั้งภาพถ่ายของเจ้านายฝ่ายเหนือและภาพเหตุการณ์ต่างๆ ในล้านนาอีกด้วย
พระธาตุบารมี 30 ทัศ ฐานแปดเหลี่ยมซ้อนกันสองชั้น ชั้นแรกมีช้างปูนปั้นค้ำอยู่สลับกับรูปหล่อพระปัจเจกพระพุทธเจ้า ชั้นที่สองประดิษฐานพระพุทธรูปประทับนั่งและประทับยืน ชั้นที่สาม เป็นหมู่เจดีย์ทรงกลมขนาดเล็ก 24 องค์ ขนาดกลาง 7 องค์ ขนาดใหญ่ 1 องค์ รวมทั้งสิ้น 32 องค์
